DNA’dan Yemek Tabağına Sağlıklı Bir Yaşam İçin Beslenme Bilimi

Beslenme biyokimyası, beslenmede yer edinen kimyasal ve biyolojik süreçlerin incelenmesidir. Besinlerin ve işlevlerinin, besinlerin sindirimi ve emiliminin, gıda metabolizmasının, gıda alımının düzenlenmesinin, bireylerin beslenme gereksinimlerinin, gıda eksikliklerinin ve fazlalıklarının, beslenme genomiklerinin ve kişiselleştirilmiş beslenmenin ve beslenme biyokimyasının uygulamalarının incelenmesini kapsar.

Besinler ve İşlevleri

Besinler, vücudun büyümesi, gelişmesi ve bakımı için lüzumlu olan maddelerdir. Altı ana gıda sınıfı vardır: karbonhidratlar, proteinler, yağlar, vitaminler, mineraller ve su.

Karbonhidratlar

Karbonhidratlar vücudun birincil enerji deposudur. Hücreler tarafınca enerji için kullanılan glikoza parçalanırlar.

Proteinler

Proteinler dokuların büyümesi, onarımı ve bakımı için gereklidir. Ek olarak enzim üretimi, hormon üretimi ve bağışıklık fonksiyonu şeklinde muhtelif öteki vücut fonksiyonlarında da yer alırlar.

Yağlar

Yağlar, A, D, E ve K vitaminlerinin emilimi için gereklidir. Hem de enerji deposudur ve vücudun yalıtımına destek verir.

Vitaminler

Vitaminler muhtelif vücut fonksiyonları için gereklidir. İki gruba ayrılırlar: suda çözünen vitaminler ve yağda çözünen vitaminler.

Mineraller

Mineraller muhtelif vücut fonksiyonları için gereklidir. İki gruba ayrılırlar: majör mineraller ve yaratı mineraller.

su

Su, hayat için eğer olmazsa olmazdır. Vücut ağırlığının ortalama %60’ını oluşturur ve vücut sıcaklığını tanzim etmek, hücrelere gıda ve oksijen taşımak ve vücuttan atık ürünleri uzaklaştırmak şeklinde muhtelif vücut fonksiyonlarında rol oynar.

Besinlerin Sindirimi ve Emilimi

Hazım periyodu, yiyeceklerin çiğneme ve tükürük kanalıyla parçalandığı ağızda adım atar. Tükürük, karbonhidratları parçalama periyodunu başlatan amilaz adında olan bir enzim ihtiva eder.

Yemek ondan sonra mideye geçer ve burada mide suları tarafınca daha çok parçalanır. Mide ek olarak proteinleri parçalamaya destek olan pepsin adında olan bir enzim üretir.

Yemek mideden ayrıldıktan sonrasında ince bağırsağa girer. İnce bağırsak, besinlerin sindiriminin ve emiliminin çoğunun gerçekleştiği yerdir. İnce bağırsak, karbonhidratları, proteinleri ve yağları parçalamaya destek olan bir takım enzim ihtiva eder. İnce bağırsak ek olarak, bağırsağın yüzey alanını artıran ve gıdaları emmeye destek olan minik parmak benzeri çıkıntılar olan villuslar ihtiva eder.

İnce bağırsaktan emilen besinler ondan sonra kan dolaşımına göç eder. Besinler ondan sonra vücudun hücreleri tarafınca enerji, gelişme ve tamir için kullanılır.

Besinlerin Metabolizması

Metabolizma, vücudun gıdaları enerjiye ve vücudun işlev görmesi için gerekseme duyduğu öteki maddelere dönüştürdüğü süreçtir. Besinlerin metabolizması, bir takım değişik kimyasal reaksiyonu ihtiva eder.

Karbonhidratların metabolizması glikozun enerjiye parçalanmasını ihtiva eder. Proteinlerin metabolizması proteinlerin amino asitlere parçalanmasını ihtiva eder. Yağların metabolizması yağların yağ asitlerine ve gliserole parçalanmasını ihtiva eder.

Besinlerin metabolizması kararı üretilen enerji, vücuttaki hücreler tarafınca kas kasılması, sıcaklık üretimi ve yeni moleküllerin sentezlenmesi şeklinde muhtelif amaçlarla kullanılır.

Gıda Alımının Düzenlenmesi

Vücudun gıda alımını tanzim etmek için bir takım mekanizması vardır. Bu mekanizmalar içinde hormonların salınımı, enzimlerin üretimi ve hazım sistemindeki değişimler yer alır.

Gıda alımının düzenlenmesinde rol oynayan hormonlar içinde insülin, glukagon ve leptin bulunur. İnsülin, kan şekeri seviyeleri yüksek olduğunda salgılanır. Hücreler tarafınca glikoz alımını teşvik ederek kan şekeri seviyelerini düşürmeye destek verir. Glukagon, kan şekeri seviyeleri düşük olduğunda salgılanır. Karaciğerden glikoz salınımını uyararak kan şekeri seviyelerini yükseltmeye destek verir. Leptin, yağ hücreleri tarafınca üretilir. İştahı ve vücut ağırlığını düzenlemeye destek verir.

Bu sürece dahil olan enzimler

Hususiyet	Tarif
Biyokimya	Canlı organizmalarda gerçekleştirilen kimyasal süreçlerin incelenmesi
DNA	Bir organizmanın inşası ve sürdürülmesi için talimatları içeren genetik materyal
Beslenme	Organizmaların gıda elde etme ve kullanma periyodu
Bilim	Organik dünyanın dizgesel emek harcaması
Vitamin	Bir organizmanın büyümesi ve bakımı için lüzumlu olan naturel bir sentetik

2. Besinler ve İşlevleri

Besinler, vücudun muntazam emek harcaması için gerekseme duyduğu maddelerdir. İki ana gruba ayrılırlar: makro besinler ve mikro besinler.

Makrobesinler vücudun büyük miktarlarda gerekseme duyduğu besinlerdir. Bunlar karbonhidratları, proteinleri ve yağları ihtiva eder.

Karbonhidratlar vücudun ana enerji deposudur. Hücreler tarafınca enerji için kullanılan glikoza parçalanırlar.

Proteinler dokuların inşası ve onarımı için gereklidir. Ek olarak enzimler, hormonlar ve öteki vücut kimyasallarının yapımında da kullanılırlar.

Yağlar da vücut için gereklidir. Enerji sağlarlar, vücudun yalıtımına destek olurlar ve organları korurlar.

Mikronutrientler vücudun minik miktarlarda gerekseme duyduğu besinlerdir. Bunlar vitaminler, mineraller ve suyu ihtiva eder.

Vitaminler, vücudun kendi başına üretemediği naturel bileşiklerdir. Metabolizma, görme ve bağışıklık fonksiyonu şeklinde muhtelif vücut fonksiyonları için gereklidirler.

Mineraller, vücudun muntazam emek harcaması için gerekseme duyduğu doğal olmayan elementlerdir. Kemik oluşumu, kan pıhtılaşması ve kas kasılması şeklinde muhtelif vücut fonksiyonları için gereklidirler.

Su, hayat için eğer olmazsa olmazdır. İnsan vücudunun ortalama %60’ını oluşturur ve gıdaları taşımak, vücut sıcaklığını tanzim etmek ve atık ürünleri uzaklaştırmak şeklinde muhtelif vücut fonksiyonlarında rol oynar.

3. Besinlerin Sindirimi ve Emilimi

Hazım, gıdanın vücut tarafınca emilebilen daha minik moleküllere parçalanması sürecidir. Bu süreç, tükürüğün karbonhidratları parçalamaya başladığı ağızda adım atar. Besin ondan sonra mideye masraf ve burada mide suları tarafınca daha çok parçalanır. Besin mideden ince bağırsağa geçer ve burada enzimler tarafınca daha çok parçalanır ve kan dolaşımına emilir. Kalınca bağırsak, kalan besin maddesinden su ve elektrolitleri emer ve peşinden atık vücuttan atılır.

Besinlerin emilimi, gıda türü, hazım sisteminin pH’ı ve enzimlerin varlığı şeklinde muhtelif faktörleri içeren kompleks bir süreçtir. Vitaminler ve mineraller şeklinde birtakım besinler ince bağırsakta emilirken, karbonhidratlar, proteinler ve yağlar şeklinde ötekiler hem ince bağırsakta aynı zamanda kalınca bağırsakta emilir.

Hazım ve emilim periyodu, vücudun muntazam emek harcaması için gerekseme duyduğu gıdaları elde etmesi için eğer olmazsa olmazdır. Bu süreç bozuk çıktığında kifayetsiz beslenme, gıda eksikliği ve hazım bozuklukları şeklinde bir takım sıhhat sorununa yol açabilir.

4. Besinlerin Metabolizması

Metabolizma, vücudun gıdaları enerjiye ve işlev görmek için gerekseme duyduğu öteki maddelere dönüştürdüğü süreçtir. Gıda metabolizmasında yer edinen metabolik yollar karmaşıktır ve oldukca düzenlidir.

Vücut tarafınca metabolize edilen başlıca besinler karbonhidratlar, proteinler ve yağlardır. Karbonhidratlar, vücudun birincil enerji deposu olan glikoza parçalanır. Proteinler, yeni proteinler kurmak yahut enerji sağlamak için kullanılabilen amino asitlere parçalanır. Yağlar, enerji için kullanılabilen yahut ondan sonra kullanılmak suretiyle depolanabilen yağ asitlerine ve gliserole parçalanır.

Bu mühim besinlere ayrıca, vücut vitaminleri, mineralleri ve öteki maddeleri de metabolize eder. Vitaminler ve mineraller muhtelif vücut fonksiyonları için gereklidir ve vücut tarafınca vücudun gereksinimlerini karşılayacak kadar büyük miktarlarda üretilmezler. Bu yüzden, bu gıdaları rejimde tüketmek önemlidir.

Gıda metabolizmasında yer edinen metabolik yollar bir takım hormon ve enzim tarafınca düzenlenir. Bu hormonlar ve enzimler, vücudun muntazam emek harcaması için gerekseme duyduğu besinlere haiz olmasını sağlamak için beraber çalışır.

Vücut gıdaları muntazam bir halde metabolize edemediğinde, bir takım sıhhat problemi ortaya çıkabilir. Bu problemler hafiften şiddetliye kadar değişebilir ve vücudun herhangi bir bölümünü etkileyebilir.

Gıda eksikliği yahut metabolik bozuklukla ilişkili olabileceğini düşündüğünüz herhangi bir semptom yaşıyorsanız, bir doktora görünmeniz önemlidir.

Gıda Alımının Düzenlenmesi

Gıda alımının düzenlenmesi; vücudun gıda ihtiyacı, besinlerin rejimde bulunabilirliği ve gıda alımını etkileyen ruhsal faktörler şeklinde bir takım faktörün dahil olduğu kompleks bir süreçtir.

Vücudun gıda ihtiyacı, ferdin yaşı, cinsiyeti, aktivite seviyesi ve genel sıhhat durumu şeklinde bir takım unsur tarafınca belirlenir. Örnek olarak, bebekler ve çocuklar yetişkinlerden vücut ağırlığının kilogramı başına daha çok besine gerekseme duyar ve gebe ve emziren bayanların gıda ihtiyaçları artar.

Beslenmede gıda maddelerinin bulunması da gıda alımını düzenlemede mühim bir faktördür. Vücut temel gıdalardan yoksun kaldığında, besin alımını uyaran bir takım fiziksel reaksiyon üretecektir. Bu tepkiler içinde artan açlık, azalan tokluk ve metabolizmada değişimler yer alır.

En son, ruhsal faktörler de gıda alımını düzenlemede rol oynayabilir. Örnek olarak, stres, endişe ve depresyon iştahta ve besin alımında değişikliklere yol açabilir.

Gıda alımının düzenlenmesi, iyi sağlığı korumak için lüzumlu olan kompleks bir süreçtir. Gıda alımını etkileyen faktörleri anlayarak, rejimimiz hakkındaki bilgili kararlar alabilir ve sıhhatli kalmak için gerekseme duyduğumuz gıdaları aldığımızdan güvenilir olabiliriz.

6. Bireylerin Beslenme Ihtiyaçları

Bireylerin beslenme ihtiyaçları yaşa, cinsiyete, aktivite düzeyine ve genel sıhhat durumuna gore değişim göstermektedir.

Tavsiye edilen Rejim Ödenekleri (RDA’lar), bir çok sıhhatli ferdin gereksinimlerini karşılamak suretiyle tasarlanmış bir takım gıda alımı önerisidir. RDA’lar, iyi sağlığı korumak için ihtiyaç duyulan yaklaşık günlük gıda alımına dayanmaktadır.

RDA’lar bireysel gıda alımı için bir hedef olarak kullanılmak suretiyle tasarlanmamıştır. Bunun yerine, insanların rejimleri hakkındaki bilgili kararlar almalarına destek olmak için bir klavuz olarak kullanılmalıdır.

Gıda eksikliği riski yüksek olan kişilerin RDA’lardan daha fazlasını tüketmeleri gerekebilir. Bunlara gebe yahut emziren kişiler, hasta olan yahut bir hastalıktan kurtulan kişiler ve muayyen ilaçlar kullanan kişiler dahildir.

RDA’ların sıhhatli olmanın garantisi olmadığını belirtmek önemlidir. İhtiyacınız olan gıdaları aldığınızdan güvenilir olmanın en iyi yolu, bütün gıda gruplarından muhtelif sıhhatli yiyecekler yemektir.

7. Gıda Eksiklikleri ve Fazlalıkları

Beslenme eksiklikleri, vücut muayyen bir besinden kafi oranda alamadığında ortaya menfaat. Bu, aşağıdakiler de dahil olmak suretiyle muhtelif sıhhat problemlerine yol açabilir:

• Kifayetsiz beslenme
• Gelişme geriliği
• Anemi
• Zayıflık
• Tükenmişlik
• İshal
• Kabızlık
• Cilt sorunları
• Saç dökülmesi
• Nörolojik problemler

Gıda fazlalıkları, vücut muayyen bir besinden fazlaca fazla aldığında da meydana gelebilir. Bu, aşağıdakiler de dahil olmak suretiyle muhtelif sıhhat problemlerine yol açabilir:

• Hipervitaminoz
• Hiperkalsemi
• Hiperkalemi
• Hipernatremi
• Hiponatremi
• Hipokalemi
• Hipokalsemi

Hem eksiklikleri aynı zamanda fazlalıkları önlemek için beslenmede gıda öğelerinin sıhhatli bir dengesini korumak önemlidir.

Beslenme Genomiği ve Kişiselleştirilmiş Beslenme

Beslenme genomiği, genlerin bir ferdin rejime verdiği tepkiyi iyi mi etkilediğinin incelenmesidir. En iyi sıhhat için beslenmenin iyi mi kişiselleştirileceğini anlamamıza destek olan hızla büyüyen bir alandır.

Genlerin rejime verdiğimiz tepkiyi etkileyebileceği birçok yol vardır. Örnek olarak, birtakım genler gıdaları hazmetme ve emme şeklimizi denetim ederken, ötekiler onları metabolize etme şeklimizi etkisinde bırakır. Ayrıca, genler muayyen gıda eksikliklerine ve fazlalıklarına olan duyarlılığımızı etkileyebilir.

Genlerin rejime verdiğimiz tepkiyi iyi mi etkilediğini anlayarak, bireysel gereksinimlerimize gore uyarlanmış kişiselleştirilmiş beslenme planları geliştirebiliriz. Bu, optimum sıhhat ve refaha ulaşmamıza destek olabilir.

Kişiselleştirilmiş beslenme hala nispeten yeni bir alan, sadece şimdiden büyük bir ümit vadediyor. Beslenmenin genetik temeline dair anlayışımız büyümeye devam ettikçe, daha da etken kişiselleştirilmiş beslenme planları geliştirebileceğiz. Bunun dünya genelinde bireylerin ve toplumların sağlığı üstünde büyük bir tesiri olacak.

9. Beslenme Biyokimyasının Uygulamaları

Beslenme biyokimyası, besinler ve canlı organizmalar arasındaki etkileşimlerin incelenmesidir. Kimya, biyoloji ve tıp prensiplerinden yararlanan fazlaca disiplinli bir alandır. Beslenme biyokimyasının aşağıdakiler de dahil olmak suretiyle fazlaca muhtelif uygulamaları vardır:

• Besinlerin insan sağlığı ve rahatsızlıklarındaki rolünü tahmin etmek
• Kanser ve diyabet şeklinde hastalıklar için yeni beslenme tedavileri geliştirmek
• Daha besleyici ve sıhhatli yeni besin ürünleri yaratmak
• Besin güvenliğini ve standardını çoğaltmak
• Besin üretiminin zararı olan etkilerinden çevreyi korumak

Beslenme biyokimyası hızla büyüyen bir alandır ve devamlı olarak yeni keşifler yapılmaktadır. Besinlerin insan sağlığı ve rahatsızlıklarındaki rolüne dair anlayışımız gelişmeye devam ettikçe, beslenme biyokimyası dünya genelinde insanların hayatlarını iyileştirmede giderek daha mühim bir rol oynayacaktır.

Sual 1: Beslenme biyokimyası nelerdir?

Yanıt 1: Beslenme biyokimyası, beslenmede yer edinen kimyasal süreçlerin incelenmesidir. Besinlerin vücut tarafınca iyi mi emildiği, taşındığı, metabolize edilmiş olduğu ve kullanıldığı çalışmasını kapsar.

Sual 2: Besinlerin değişik türleri nedir?

Yanıt 2: Altı ana gıda türü vardır: karbonhidratlar, proteinler, yağlar, vitaminler, mineraller ve su. Her gıda türü vücutta değişik bir rol oynar.

Sual 3: Beslenme eksikliklerinin ve fazlalıklarının neticeleri nedir?

Yanıt 3: Gıda eksiklikleri ve fazlalıkları muhtelif sıhhat problemlerine yol açabilir, bunlar içinde şunlar yer alır:

• Kifayetsiz beslenme
• Aşırı kiloluluk
• Diyabet
• Kalp hastalığı
• Kanser